Wywiad z Ambasadorem w magazynie Panorama Lubelska

                                                         “Jesteśmy otwarci na współpracę”

    rozmowa z Ambasadorem Republiki Białoruś w Rzeczypospolitej Polskiej Panem Aleksandrem Averyanovym

1. Panie Ambasadorze, jak ocenia Pan potencjał gospodarczy Białorusi?
Białoruska gospodarka opiera się na zasadach otwartości i ukierunkowania na eksport, co przyczynia się do wysokiego poziomu jej integracji do światowego systemu gospodarczego, pozwala bardziej efektywnie wykorzystać ograniczone zasoby własne i zapewnić atrakcyjność inwestycji w tworzeniu nowej i rozbudowę istniejącej produkcji.
Rozwój białoruskiego handlu zagranicznego w 2015 roku został utrudniony przez szereg wspólnych dla całego regionu Europy Środkowej i Wschodniej czynników rynkowych. Były one związane z wahaniami cen ropy naftowej, osłabieniem euro, reakcją rynków finansowych na kryzys walutowy w Rosji i wydarzeniami na Ukrainie, a także rosyjskim embargo na produkty żywnościowe, pochodzące z Unii Europejskiej.
W 2015 roku białoruski eksport wyniósł 26,7 mld dolarów i zmniejszył się o 26% w porównaniu do 2014 roku. W rankingu państw świata pod względem wolumenu eksportu Białoruś zajmuje 64. pozycję i jest zaliczana do grupy takich krajów jak Nowa Zelandia, Litwa, Słowenia czy Bangladesz.
W strukturze eksportu znaczną część (około 30%) stanowią produkty ropopochodne, chemiczne (16%), w tym nawozy sztuczne, produkty pochodzenia zwierzęcego, w tym produkty mleczne, wyroby metalowe, maszyny i urządzenia, pojazdy. Głównymi importerami produktów białoruskich były w 2015 roku Rosja (40% wartości eksportu), Wielka Brytania (11,2%), Ukraina (9,4%), Holandia (4,3%), Niemcy (4,1%), Litwa (3,6%).
Białoruski import wyniósł 30,3 mld dolarów w 2015 r., co oznacza spadek o jedną czwartą w stosunku do 2014 r. Według tego wskaźnika Białoruś znajduje się na 64. miejscu w szeregu takich krajów jak Nowa Zelandia, Litwa, Wenezuela, Bułgaria i Słowenia.

2. Co importuje Białoruś?
Ropę naftową (31,1%), maszyny i urządzenia (16,2%), metale żelazne i wyroby z nich (8,4%), produkty chemiczne, produkty roślinne, tworzywa sztuczne, pojazdy. Główni partnerzy importowi – Rosja (57% importu), Chiny (8%), Niemcy (4,6%), Polska (3,6%), Ukraina (3,1%). Ale przede wszystkim posiadamy ogromny potencjał eksportowy. Świadczą o tym dane wielkości eksportu z lat przedkryzysowych: w 2011 roku eksport wyniósł 41,4 mld dolarów, w 2012 – rekordowe 46 mld. dolarów, w 2013 i w 2014 roku odpowiednio 37,2 i 36,1 mld. dolarów.
Zajmując obszar, który wynosi 0,15% od powierzchni globu i 0,17% pod względem liczby ludności na świecie Białoruś produkuje znaczne ilości wyrobów przemysłowych i rolnych.
Kraj jest jednym z wiodących światowych eksporterów samochodów ciężarowych, ciągników, pojazdów drogowo-budowlanych i autobusów miejskich. Każdy dziesiąty ciągnik kołowy produkowany w dzisiejszym świecie nosi nazwę ,,Belarus”. Białoruś produkuje 17% wszystkich kombajnów na świecie.
W regionie WNP Białoruś utrzymuje pozycję lidera w dziedzinie chemii i petrochemii, maszyn rolniczych i motoryzacji, rolnictwie, przemyśle lekkim oraz w pewnych obszarach informatyki i komunikacji.
W eksporcie usług IT na jednego mieszkańca Białoruś wyprzedza wszystkie kraje WNP. Białoruscy specjaliści mają znaczące osiągnięcia w zakresie wysokich technologii, w szczególności produkcji urządzeń optycznych i laserowych, zautomatyzowanych układów sterujących.

3. Jak kształtuje się wymiana handlowa z Polską?
Według białoruskiej statystyki obroty handlowe między Polską a Białorusią wyniosły w 2015 roku 1,8 mld dolarów. Białoruski eksport do Polski ‒ to 0,8 mld. dolarów, a import z Polski – 1,1 mld dolarów.
Te wskaźniki są niższe od możliwości obu krajów. W latach 2011-2014 obroty przekroczyły 2,3 — 2,4 mld dolarów, ale niesprzyjające warunki rynkowe doprowadziły w ubiegłym roku do spadku wzajemnego handlu o jedną czwartą.
Największym popytem w Polsce cieszy się białoruski gaz skroplony, pręty żebrowane, produkty naftowe, nawozy, drewno, opał, płyty wiórowe, szkło polerowane, skóry wyprawione, przewody izolowane.
Najważniejsze pozycje importu z Polski: jabłka, kwasy polikarboksylowe, leki, pomidory, urządzenia do obróbki cieplnej materiałów, papier, mleko i śmietana, akumulatory, płyty i panele dla sprzętu elektrycznego, konstrukcje stalowe wykonane z metali żelaznych, tworzywa sztuczne, kapusta, zmywarki.
Eksport usług białoruskich do Polski jest szacowany na około 142 milionów dolarów. Wśród nich kluczową pozycję zajmują usługi transportowe, co wynika z położenia geograficznego Białorusi oraz jej rozwiniętej infrastruktury transportowej. Import usług z Polski na Białoruś wynosi 112 mln dolarów. Są to głównie usługi transportowe i budowlane.
Rynek białoruski dla polskich przedsiębiorstw nie jest już tabula rasa. Obecnie na Białorusi działa ponad 350 firm z polskim kapitałem. W takich polskich regionach jak Świętokrzyskie, Podlaskie, Mazowieckie, Lubelskie Białoruś wchodzi w trójkę najważniejszych partnerów handlowych albo jest najbardziej popularnym kierunkiem eksportu.
W ubiegłym roku inwestycje z Polski na Białoruś wyniosły 194,8 mln dolarów, czyli o 23% więcej niż w 2014 roku. Bardzo interesującymi dla polskich inwestorów mogą być następujące sektory białoruskiej gospodarki.

4. Polscy przedsiębiorcy coraz częściej decydują się na inwestycje na Białorusi. Na co mogą liczyć ci, którzy chcieliby zainwestować w Pana kraju?
Na Białorusi stworzone specjalne warunki dla inwestorów, posiadających technologie high-tech. W roku 2014 w celu rozwoju przemysłu wysokotechnologicznego i konkurencyjnego, pozyskiwania zagranicznych korporacji ze znanymi międzynarodowymi markami, na Białorusi rozpoczęto budowę wspólnego chińsko-białoruskiego parku przemysłowego „Wielki Kamień” – obszar, który położony jest w 25 km od białoruskiej stolicy i na którym obowiązują szczególne przepisy prawne.
Głównymi kierunkami rozwoju na terenie Parku są elektronika, cienka chemia, biomedycyna, budowa maszyn, produkcja nowych materiałów. Rezydentem Parku może zostać każda firma, niezależnie od kraju pochodzenia kapitału.
Zdając sobie sprawę z silnej konkurencji w walce za inwestora na rynku światowym Rząd Białorusi stworzył dla rezydentów Parku korzystny klimat inwestycyjny, który jest gwarantowany przez białoruskie ustawodawstwo oraz specjalne umowy międzynarodowe. Są również przewidziane bezprecedensowe ulgi i preferencje. Rezydenci Parku w ciągu pierwszych 10 lat są zwolnieni ze wszystkich podatków korporacyjnych, a w ciągu następnych 10 lat płacą podatki niższe o 50%. Rezydenci korzystają z reżymu wolnej strefy celnej, importując towary w celu realizacji projektów inwestycyjnych, nie płacą cła i podatku VAT, jak również mają szereg innych korzyści i preferencji.
Zagraniczne firmy korzystają ze szczególnych warunków rozwoju biznesu w szybkim tempie, ponieważ Białoruś jest zainteresowana w aktywizacji procesu prywatyzacji. W tej chwili udział sektora publicznego wynosi około 70% produkcji przemysłowej. Białoruś zachowała największe krajowe przedsiębiorstwa we własności państwa, co pozwoliło zabezpieczyć im pełne wsparcie i, w rezultacie, znacznie zwiększyło ich potencjał produkcyjny oraz możliwości konkurencyjności międzynarodowej.
Aktualnie Białoruś realizując taktykę tzw. «prywatyzacji punktowej», rozwija korzystną współpracę z dużymi inwestorami strategicznymi.
W 2016 roku na Białorusi są wystawione na sprzedaż akcji przedsiębiorstw Horyzont, BATE, Fabryka sprzętu radiowego w Homlu — w sumie 60 firm.
Początkowa cena sprzedaży udziałów (akcji) jest ustawiona w kwocie wyższej od ich wartości rynkowej lub bilansowej, określonych w dniu 1 stycznia roku sprzedaży tych udziałów (akcji). Wstępna cena sprzedaży przedsiębiorstwa jako kompleksu nieruchomości ustala się w wysokości jego wartości szacunkowej. Określenie rynkowej oceny udziałów (akcji) odbywa się po wydaniu decyzji Prezydenta o ich sprzedaży.

5. Czym kuszą inwestorów wolne strefy ekonomiczne?
Jak i na całym świecie wolne strefy ekonomiczne na Białorusi dają przedsiębiorstwom możliwość funkcjonowania w specjalnych, preferencyjnych warunkach. Ponadto rezydentom WSE gwarantowane są prawa inwestorów i ochrona inwestycji przewidziane przepisami o działalności inwestycyjnej. W kraju funkcjonuje sześć wolnych stref ekonomicznych, położonych w każdym z obwodów kraju. Na dzień dzisiejszy w białoruskich WSE prowadzą działalność 436 przedsiębiorstw-rezydentów, które zatrudniają około 130 tys. osób.
Podstawowe preferencje WSE to:
 — zwolnienie dochodu uzyskanego ze sprzedaży towarów (prac, usług) własnej produkcji od podatku dochodowego w ciągu 5 lat od daty ogłoszenia zysku;
 — tryb wolnej strefy celnej;
 — podatek VAT 10 %;
 — zwolnienie z podatku od nieruchomości;
 — zwolnienie działek w granicach WSE udzielonych rezydentom dla budowy obiektów z podatku gruntowego na okres projektowania i budowy.
Polski biznes już zdążył ocenić korzyści wynikające z działalności w wolnych strefach ekonomicznych na Białorusi. Przykładem są firmy Atlas, BRW, PCC Consumer Products Navigator, Incofood. Wymienione projekty – to dobry przykład skutecznych inwestycji na terenie Białorusi, a także świetna wskazówka dla innych potencjalnych inwestorów, którzy jeszcze rozważają o możliwości inwestowania na Białorusi.
Należy zauważyć, że polscy inwestorzy kierując się w pierwszej kolejności czynnikiem bliskości granicy skupiają się głównie na WSE w Brześciu (43% polskich inwestycji).

Dziękuję za rozmowę.

rozmawiała Jolanta M. Kozak

wersja do druku